Ospa małpia

Małpia ospa - co to?

Oficjalnie wirus ten nazywany jest ospą małpią, z angielskiego monkeypox lub w skrócie MPXV. Mimo że w Europie odnotowano dotychczas niewiele przypadków, instytucje publiczne uważnie monitorują sytuację epidemiologiczną i stale analizują różne źródła danych, aby nie tylko śledzić jej rozwój, ale także móc ocenić ryzyko dla populacji. 

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, ten patogen to otoczkowy, dwuniciowy wirus DNA, który ze względu na rozmiar od 200 do 400 nm jest jednym z największych znanych dotychczas wirusów. Jest on bardzo podobny do wirusa Variola (znanego również jako ospa), powszechnie występującego w Europie, ale u osób zakażonych zwykle prowadzi do łagodniejszego przebiegu choroby. Niemniej jednak za jeden z najważniejszych środków ochrony przed zakażeniem tym wirusem uważa się obecnie izolację osób, u których stwierdzono infekcję.

Typowe objawy zakażenia małpią ospą

Typowe objawy zakażenia tą chorobą to gorączka, dreszcze i obrzęk węzłów chłonnych, a także bóle mięśni, bóle kostno-stawowe, bóle głowy i ogólne rozbicie. Ponadto należy dokładniej zbadać podejrzane zmiany skórne o charakterze plamisto-grudkowym lub pęcherzykowo-grudkowym oraz wysypkę w jamie ustnej lub w okolicy odbytu czy narządów płciowych. 

Jednak oprócz objawów należy również wziąć pod uwagę historię choroby. Jeżeli pacjent miał bliski kontakt z osobą zakażoną w ciągu ostatnich 21 dni przed wystąpieniem objawów, miał kontakt z żywymi gryzoniami takimi jak szczury czy wiewiórki lub przebywał na znanym obszarze endemicznym, Ministerstwo Zdrowia zaleca dokładne badanie w kierunku tej choroby. 

Przenoszenie wirusa MPXV

Na obszarach endemicznych główną przyczyną rozprzestrzeniania się małpiej ospy jest przenoszenie się choroby ze zwierzęcia na człowieka. Przenoszenie zakażenia z człowieka na człowieka jest uważane za rzadkie i możliwe tylko w przypadku bliskiego i bezpośredniego kontaktu, na przykład przez płyny ustrojowe, typowe zmiany skórne lub w ramach czynności seksualnych.

W szczególności zmiany skórne wykazują szczególnie wysokie stężenie wirusa, ale również przy niespecyficznych objawach, takich jak gorączka, bóle głowy i bóle kończyn, możliwe jest zakażenie się poprzez wydzieliny z dróg oddechowych. Ponadto za istotne uważa się przenoszenie przez skażone powierzchnie i tekstylia, natomiast dalsze rozprzestrzenianie przez aerozole jest mało prawdopodobne.  

Ale jak wirus dostaje się do organizmu człowieka? Doskonałą możliwość stanowią nawet najmniejsze uszkodzenia skóry lub błony śluzowe. Przyjmuje się, że pacjent może zarażać przez cały czas trwania objawów. Mogą one utrzymywać się od dwóch do czterech tygodni. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się wszystkie osoby mające bliski kontakt fizyczny z osobami zakażonymi.

Wykrywanie infekcji

Aktualnie badania diagnostyczne w kierunku ospy małpiej można wykonać wyłącznie w wyspecjalizowanym laboratorium. Do potwierdzenia zakażenia wirusem MPXV wykorzystuje się mikroskopię elektronową lub  wykrywanie kwasów nukleinowych w ramach np. testu PCR lub sekwencjonowania genomów. W przypadku wykrywania kwasów nukleinowych należy rozważyć, czy jest ono specyficzne dla ospy małpiej, czy też wykryto tylko ortopoksy. Uważa się, że bezpieczniej jest przeprowadzić wykrywanie specyficzne dla ospy małpiej. 

Zapobieganie zakażeniom

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, szczepienie przeciwko ludzkiemu wirusowi ospy prawdziwej zapewnia wysoki poziom ochrony przed wirusem ospy małpiej. U osób szczepionych objawy infekcji są łagodniejsze, szczepionkę można stosować również w leczeniu ostrego zakażenia. Obecnie nie istnieje żadna celowana szczepionka przeciwko małpiej ospie. 

Dla pracowników sektora ochrony zdrowia wydane zostały następujące zalecenia dotyczące higieny: 

• rzetelne przestrzeganie procedur higieny rąk
  
• stosowanie odzieży ochronnej (fartuch ochronny, rękawiczki ochronne, ochraniacze na buty, gogle lub przyłbica)
• noszenie maseczki filtrującej klasy FFP2
• regularne sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń, najlepiej przy użyciu sprzętu jednorazowego użytku
  

Skuteczne preparaty do dezynfekcji powierzchni, skóry i narzędzi

Aby zminimalizować ryzyko zakażenia i przeniesienia infekcji w obszarach klinicznych, zaleca się dezynfekcję przy użyciu środków o udowodnionej skuteczności wirusobójczej przynajmniej w zakresie wirusów osłonkowych. Inaktywują one także wirusa ospy małpiej. Należy również pamiętać o ścisłym przestrzeganiu czasów naświetlania. Przy za krótkim czasie naświetlania wirus może nie zostać całkowicie unieszkodliwiony. Wszystkie pomieszczenia w placówkach medycznych należy sprzątać i dezynfekować w taki sposób, aby nie powodować wzniecania kurzu lub powstawania aerozoli.