Strzykawki medyczne do iniekcji i punkcji

Strzykawki jednorazowe z końcówką Luer lub Luer Lock to bardzo ważne materiały zużywalne, stosowane w prawie wszystkich dziedzinach medycyny. Ponieważ nie do wszystkich zastosowań medycznych potrzebne są igły, są one zazwyczaj dostępne w wersji bez igły.

Strzykawka to produkt służący nie tylko do iniekcji szczepionek i lekarstw, lecz również do pobierania krwi oraz przemywania ran. Prawie zawsze strzykawki dostępne są jako sterylne produkty jednorazowe (najczęściej sterylizowane tlenkiem etylenu), które po wykorzystaniu usuwa się w higieniczny sposób. Minimalizuje to ryzyko przeniesienia infekcji i zakażenia krzyżowego.

Strzykawka jednorazowa

Standardowa strzykawka jednorazowa to strzykawka 2-częściowa lub 3-częściowa. Strzykawka jednorazowa 2-częściowa składa się z przezroczystego cylindra i tłoka i dostępna jest w różnych pojemnościach wyracażonych w ml, z reguły zaczynających się od 2 ml lub 5 ml. Strzykawka jednorazowa 2-częściowa znajdują wszechstronne zastosowanie w placówkach medycznych i doskonale nadaje się np. do podawania leków.

Strzykawka jednorazowa 3-częściowa została dodatkowo wyposażona w gumową uszczelkę na dole tłoka, która umożliwia wyjątkowo płynną obsługę i bardzo dokładne dozowanie nawet najmniejszych ilości od 0,2 ml. Przy wyborze produktu istotne jest nie tylko, czy jest to strzykawka 2-częściowa czy 3-częściowa, lecz także dobranie odpowiedniej końcówki. Oprócz strzykawek z końcówką Luer, przy których igły nakłada się na stożek, dostępne są również takie z końcówką Luer Lock, przy których igły nakręca się na stożek.

Strzykawka irygacyjna

Strzykawki irygacyjne to osobny rodzaj strzykawek. Wyróżnia je bardzo duża pojemność, sięgająca aż do 200 ml. Ten produkt medyczny nie służy do podawania leków, lecz do przemywania i przepłukiwania. Stosuje się je np. do przepłukiwania otwartej rany po operacji przetoki. Ich pojemność to zazwyczaj 50 ml lub 100 ml. Dzięki temu roztworu do płukania nie trzeba zaciągać tak często jak przy posługiwaniu się standardową strzykawką 20 ml.

Ten produkt medyczny znajduje zastosowanie także w urologii, do przepłukiwania cewnika lub płukania pęcherza moczowego. Strzykawki cewnikowe różnią się od pozostałych również specjalną końcówką, na którą nie pasują igły. Normalne strzykawki posiadają zazwyczaj stożek Luer lub Luer-Lock, strzykawki cewnikowe natomiast specjalną końcówkę cewnikową, którą można przekształcić w stożek Luer za pomocą zawartego w zestawie adaptera, aby możliwe było nałożenie igły.

Strzykawka doustna

Strzykawki doustne to specjalny rodzaj strzykawek, przeznaczony wyłącznie do doustnego podawania leków lub płynów. Nie można stosować ich do podawania podskórnego, domięśniowego lub dożylnego. Aby wyeliminować ryzyko pomyłki, strzykawki doustne wyposażone są w tłok w jaskrawym kolorze. Np. strzykawki Exadoral marki Braun mają tłok w kolorze fioletowym. Dodatkowym zabezpieczeniem jest to, że nie pasują do nich żadne igły. Oprócz strzykawek doustnych, których pojemność mieści się w przedziale od 1 ml do maksymalnie 10 ml lub 20 ml, dostępne są także specjalne strzykawki enteralne do żywienia drogą przewodu pokarmowego, jak np. strzykawki enteralne BD. Ich pojemność sięga od 1 ml lub 3 ml do 50 ml lub 60 ml.

Strzykawka o małej pojemności

Do leków, które należy odmierzać w bardzo małych ilościach, przeznaczone są strzykawki o małej pojemności z podziałką o dokładności do setnych części mililitra. Jednorazowe strzykawki o tak małym rozmiarze często mają specjalną konstrukcję zapobiegającą powstawaniu martwej przestrzeni, która zapewnia, że w strzykawce pozostaje jedynie minimalna objętość resztkowa.

Strzykawki 1 ml  do jednorazowego użytku przeznaczone są do podawania niektórych leków, najczęściej heparyny lub tuberkuliny. Strzykawka tuberkulinowa zazwyczaj dostępna jest w wersji z igłą. Strzykawki heparynówki mają prócz podziałki w ml także dodatkową podziałkę podaną w jednostkach IU.

Do strzykawek o małej pojemności zalicza się także iniektory ciśnieniowe. Stanowią one dobrą alternatywę do klasycznej iniekcji podskórnej, do której wykorzystuje się igły. Wstrzykiwacz bezigłowy umożliwia wtłoczenie dawki leku liczonej w 0,1 ml przez skórę do tkanki podskórnej, na głębokość ok. 4 do 6 mm, tworząc jedynie szybko znikający bąbelek.

Strzykawka insulinowa

Ściśle rzecz biorąc, strzykawka insulinowa to strzykawka o małej pojemności, do precyzyjnego dozowania. Jej skala jednakże jest wyrażona nie w ml, lecz w jednostkach insuliny. Do tego rodzaju strzykawek często dołączone są odpowiednie igły. Strzykawki insulinowe, jak np. strzykawka insulinowa BD Micro-Fine Plus lub strzykawka insulinowa KD Ject, wykorzystuje się przede wszystkim w szpitalach. W warunkach domowych pacjenci częściej sięgają po produkty takie jak pen insulinowy lub pompa insulinowa. Tylko w przypadku awarii pena insulinowego zaleca się pacjentom skorzystanie z klasycznej strzykawki insulinowej - ich dłuższe igły wymagają większej wprawy niż krótkie igły we wstrzykiwaczach do insuliny.

Ponadto są także pacjenci, którzy mają problemy z częstym podawaniem iniekcji, i którym strzykawka insulinowa pomaga zmniejszyć ilość wkłuć. O ile zwykła insulina i insulina długo działająca nadają się do tej procedury, oba rodzaje insuliny można pobrać i wstrzyknąć za jednym razem za pomocą insulinówki. Wielu pacjentów może w ten sposób robić 2 zastrzyki dziennie mniej.

Oprócz tego strzykawka insulinowa konieczna jest, jeśli terapia insulinowa wymaga podawania insuliny U-40, której zazwyczaj nie można podawać za pomocą penów insulinowych. Insulina U-40 stosowana jest, jeśli pacjent potrzebuje jedynie jej niewielkiej ilości. Dzieje się tak zazwyczaj w przypadku dzieci. Do strzykawki insulinowej U-100 i U-40 jest zazwyczaj dołączona igła, dzięki czemu insulinę można pobierać i podawać bezpośrednio.

Zastosowanie strzykawek

Strzykawki to wyroby medyczne stosowane m.in. do następujących procedur medycznych:

• Iniekcje
• Przemywanie (np. ran)
• Pobieranie wydzielin z ciała (pobieranie krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego do badania)
• Pobieranie tkanki (biopsja igłowa)
• Unieruchomienie (cewniki, balony i rurki tracheotomijne)
• Lewatywy
• Metody analityczne (biomonitoring)

Redakcja: K. Lebowski & O. Megatli